η ζάχαρη campesino

η ιστορία

Το φυτό του ζαχαροκάλαμου γεννήθηκε στο νησί Νέα Γουινέα στον Ειρηνικό Ωκεανό και καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά στην Ινδία, όπου μεταφέρθηκε από τα προϊστορικά κιόλας χρόνια. Πολλούς αιώνες αργότερα, γύρω στο 500 π.Χ., στην Περσία ονομαζόταν «το καλάμι που δίνει μέλι χωρίς μέλισσες». Στην Ευρώπη τη ζάχαρη έφεραν τον 8ο αιώνα οι Μαυριτανοί όταν εγκαταστάθηκαν στην Ισπανία, αλλά και οι σταυροφόροι που ανακάλυψαν το «γλυκό αλάτι» λεηλατώντας καραβάνια Αράβων. Τον 13ο αιώνα θεωρούνταν προϊόν πολυτελείας και η τιμή της ήταν άπιαστη.

Η κατάκτηση της Αμερικής πρόσφερε στους Ευρωπαίους αποικιοκράτες αχανείς εκτάσεις κατάλληλες για την καλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου. Νησιά της Καραϊβικής με το κατάλληλο τροπικό κλίμα αποψιλώθηκαν πλήρως και γέμισαν με φυτείες. Όμως, χρειαζόταν και κάτι ακόμη: «Τεράστιες λεγεώνες σκλάβων έφταναν από την Αφρική για να προσφέρουν στη βασίλισσα-ζάχαρη τη δύναμη που ζητούσε: ανθρώπινο καύσιμο», διηγείται ο συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο. O τεράστιος πλούτος που απέφερε το εμπόριο ζάχαρης –μέχρι το 1750 άξιζε το βάρος της σε χρυσό– αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη για τον μαζικό εποικισμό της Καραϊβικής από Βρετανούς και Γάλλους και της Βραζιλίας από Πορτογάλους. Όταν ο αγώνας των αποικιών για ανεξαρτησία άρχισε να απειλεί την προμήθεια της Ευρώπης, ξεκίνησαν τα πειράματα απόκτησης του «άσπρου χρυσού» με άλλο τρόπο πέραν του ζαχαροκάλαμου. Έτσι, μέσα σε λίγα χρόνια η ζάχαρη από τεύτλα μπήκε δυναμικά στην παγκόσμια παραγωγή.

Σήμερα, νέες δομές οικονομικής επιβολής κρύβονται πίσω από την παραγωγή της ζάχαρης. Σύμφωνα με το δόγμα του «ελεύθερου εμπορίου», οι χώρες του Νότου δεν δικαιούνται να εφαρμόζουν προστατευτικές ρυθμίσεις για τη ζάχαρη που παράγουν. Από την άλλη, όμως, οι χώρες του ανεπτυγμένου Βορρά (και ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Ένωση) είναι ελεύθερες να επιβάλλουν δασμούς στην εισαγόμενη ζάχαρη και να επιδοτούν αδρά τις δικές τους εξαγωγές ζάχαρης από ζαχαρότευτλα. Έτσι, η τιμή της στις παγκόσμιες αγορές βρίσκεται στο ναδίρ και ο πληθυσμός των χωρών με τη μεγαλύτερη παραγωγή ζαχαροκάλαμου καταλήγει σε μεγάλο βαθμό να τρέφεται με ζάχαρη ευρωπαϊκής προέλευσης! Συγχρόνως, η εποχή της αποικιοκρατίας και του δουλεμπορίου ξαναζωντανεύει με την επέλαση των βιοκαυσίμων: τεράστιες καλλιεργήσιμες και δασικές εκτάσεις εξαφανίζονται με γεωμετρική πρόοδο και στη θέση τους φυτεύονται μεταλλαγμένα ζαχαροκάλαμα ή ζαχαρότευτλα, με σκοπό αυτή τη φορά την παραγωγή βιοαιθανόλης. Οι συνθήκες δουλείας στις φυτείες επιστρέφουν, ενώ οι συνέπειες στη ζωή χιλιάδων αγροτών, στο περιβάλλον, στο κλίμα, στην επάρκεια και στις τιμές των τροφίμων είναι ανυπολόγιστες και ήδη ορατές σε όλο τον κόσμο.

ένας άλλος δρόμος για τη ζάχαρη

Το 1972 δημιουργείται στη φτωχή και ξεχασμένη περιοχή Σαλίνας, σε υψόμετρο 3.500 μέτρων στις Άνδεις του Εκουαδόρ, ο πρώτος συνεταιρισμός. Οι κοινοτικές οικονομικές δραστηριότητες αρχίζουν να ξεπηδούν η μία μετά την άλλη, ώσπου το 1982 δημιουργείται το Ίδρυμα των Αγροτικών Οργανώσεων του Σαλίνας – Funorsal, για να συντονίσει τους επιμέρους συνεταιρισμούς. Σήμερα, υποστηρίζει τη δουλειά 29 συνεταιρισμών και αγροτικών ενώσεων (που αριθμούν συνολικά 3.000 οικογένειες-μέλη σε ισάριθμες κοινότητες). Μέσω μικροδανείων και πιστώσεων προωθεί προγράμματα παραγωγής (σε οικογενειακό ή κοινοτικό πλαίσιο), βιώσιμης αξιοποίησης των φυσικών πόρων και εκπαίδευσης των αγροτών. Επιπλέον, εμπορεύεται, στην τοπική και εγχώρια αγορά, τα προϊόντα της περιοχής (κυρίως αλλαντικά, γαλακτοκομικά, σοκολάτα, ζάχαρη, μαρμελάδα, αιθέρια έλαια και ποικίλες χειροτεχνίες και υφάσματα) που φέρουν τη επωνυμία «Salinerito». Το 2003 δημιουργείται και η κοινοτική οργάνωση Κέντρο Εξαγωγών Grupo Salinas, με στόχο την καλύτερη οργάνωση και επέκταση των εξαγωγών προϊόντων στην Ευρώπη σε συνεργασία με οργανώσεις αλληλέγγυου εμπορίου.

Τα έσοδα από την πώληση των προϊόντων επενδύονται προς όφελος όλης της κοινότητας σε αυτοδιαχειριζόμενες και αυτοχρηματοδοτούμενες δραστηριότητες (προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, δομές επεξεργασίας - μεταποίησης προϊόντων, έργα υποδομής, προγράμματα αναδάσωσης κ.λπ.). Η κοινότητα Σαλίνας θεωρείται πλέον πρότυπο βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης με 30 κοινοτικές παραγωγικές, χειροτεχνικές, μεταποιητικές και αγροβιομηχανικές μικρές επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα με βάση τις πρώτες ύλες της περιοχής. Στην κοινότητα λειτουργούν επίσης δεκάδες κέντρα γυναικών και νέων, σχολεία, συνεταιριστικός κοινοτικός αγροτικός ξενώνας και πολλά κοινοτικά καταστήματα. Όλα αυτά έχουν δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας, εκμηδενίζοντας σχεδόν τη μετανάστευση και βελτιώνοντας σημαντικά το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων.

Ο Σπόρος προμηθεύεται τη ζάχαρη μέσω του ιταλικού κοινωνικού συνεταιρισμού Libero Mondo. H ζάχαρη Campesino παρασκευάζεται από περίπου εκατό μικροπαραγωγούς ζαχαροκάλαμου στον συνεταιριστικό μύλο Chazojuan. Στόχοι τους είναι να αναβιώσουν την καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου που εγκαταλείφθηκε από τους μικρούς παραγωγούς λόγω του μονοπωλίου στην αγορά της ζάχαρης, να δημιουργήσουν ένα κοινό ταμείο για αύξηση της έκτασης και της παραγωγής της καλλιέργειας ζαχαροκάλαμου με απόλυτο σεβασμό στη δασική περιοχή, να οργανώσουν την τεχνική υποστήριξη και παρακολούθηση της καλλιέργειας με βιολογικούς όρους και να εγγυηθούν καλύτερη τιμή πώλησης από αυτήν της αγοράς.

η ποιότητα της ζάχαρης campesino

Σε όσο λιγότερη επεξεργασία υποβάλλεται η ζάχαρη τόσο περισσότερα από τα θρεπτικά της συστατικά διατηρεί και τόσο πιο υγιεινή είναι. Η ζάχαρη Campesino εξάγεται από ζαχαροκάλαμα με χειρωνακτικό και φυσικό τρόπο. Η καλλιέργειά τους γίνεται με οργανικά μέσα, χωρίς χρήση χημικών φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.

Το ζαχαροκάλαμο στύβεται περνώντας από κυλίνδρους ώστε να βγάλει τον χυμό του, βράζει σε μεγάλα δοχεία ώστε να εξατμιστεί το νερό και να στερεοποιηθεί και, τέλος, στεγνώνει, οπότε η ζάχαρη αποκτά την αλευρώδη μορφή της. Σε αντίθεση με την κρυσταλλική ζάχαρη που υφίσταται μια επιπλέον (χημική) επεξεργασία και χάρη στη χειροποίητη επεξεργασία της, η ζάχαρη Campesino διατηρεί όλα τα θρεπτικά της συστατικά (ασβέστιο, νάτριο, κάλιο, σίδηρο, βιταμίνες), τα οποία χάνονται όταν η ζάχαρη είναι ραφιναρισμένη και είναι εντελώς ανύπαρκτα στη συνηθισμένη ζάχαρη από ζαχαρότευτλα.