Περί τιμών…

Εν μέσω κρίσης, αύξησης του ΦΠΑ και της τιμής του πετρελαίου, στην προσπάθειά μας για την ανάδειξη άλλων μορφών παραγωγής και κατανάλωσης, καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και να προβληματιστούμε σχετικά με το ζήτημα των τιμών των προϊόντων που διακινούμε. Η αύξηση στις τιμές κάποιων προϊόντων μας κάνει να νιώθουμε την ανάγκη να ξαναπούμε δυο λόγια για το θέμα.

Πώς προκύπτει η τιμή;

Ο Σπόρος διακινεί καφέ, τσάι/μάτε, ζάχαρη, κακάο/σοκολάτες, ζυμαρικά και απορρυπαντικά που προμηθεύεται από τον γερμανικό συνεταιρισμό Cafe Libertad και την ιταλική κοινωνική οργάνωση Libero Mondo –εκτός από την περίπτωση του καφέ που εισάγουμε απευθείας από τους ζαπατίστας και ψήνουμε/συσκευάζουμε εμείς. Διακινεί επίσης προϊόντα που προμηθεύεται από ντόπιους παραγωγούς (π.χ. κουλουράκια, μέλι, ζυμαρικά, σταφίδες, σαπούνια, κ.λπ.).

Η τελική τιμή ενός προϊόντος προκύπτει ως εξής:
– αρχικά έχουμε την τιμή αγοράς: στον καφέ την ορίζουμε εμείς σε συνεννόηση με τους παραγωγούς και τις άλλες ευρωπαϊκές ομάδες που εισάγουν καφέ από τους ζαπατιστικούς συνεταιρισμούς. Στα υπόλοιπα προϊόντα που έρχονται απ' έξω την τιμή αποφασίζουν οι οργανώσεις με τις οποίες συνεργαζόμαστε. Στα ελληνικά προϊόντα η τιμή προκύπτει σε συνεννόηση με τον παραγωγό.
– στην τιμή αγοράς προστίθενται: α) τα έξοδα μεταφοράς και της επεξεργασίας (στην περίπτωση του καφέ) του προϊόντος μέχρι να φτάσει σε μας, β) τα λειτουργικά έξοδα της αποθήκης και του Σποροχώρου γ) τα έξοδα διακίνησης του προϊόντος σε άτομα και συλλογικότητες σε περισσότερα από 40 σημεία σε όλη τη χώρα δ) ένα μικρό ποσοστό για την ανάπτυξη του εγχειρήματος και την υποστήριξη άλλων πρωτοβουλιών, και βέβαια ε) ο ΦΠΑ, που επιβαρύνει όλο και περισσότερο τα προϊόντα βασικής κατανάλωσης.

Σε ό,τι αφορά τον καφέ, στο τέλος του χρόνου επιστρέφεται στους ζαπατίστας ως έμπρακτη αλληλεγγύη 1 ευρώ για κάθε κιλό που έχει πουληθεί (αυτό σημαίνει γύρω στα 7.000-8.000 ευρώ τον χρόνο).
Επιπλέον έχουμε τα εξής δεδομένα:

– τα προϊόντα έχουν επιλεγεί με συγκεκριμένα κριτήρια: είναι προϊόντα παραγωγών που αγωνίζονται συλλογικά, μέσα από συνεταιρισμούς ή κινήματα, να αλλάξουν τις ζωές τους. Άρα προφανώς δεν τα αγοράζουμε σε όσο χαμηλότερη τιμή μπορούμε, όπως κάνουν οι μεσάζοντες ή οι μεγάλες εταιρείες. Ακριβώς το αντίθετο μάλιστα: η τιμή αγοράς τους είναι σχετικά (συγκριτικά με τις τιμές του εμπορίου τουλάχιστον) υψηλή.

– θέλουμε τα προϊόντα αυτά να φτάσουν σε όσο γίνεται περισσότερους ανθρώπους, όχι όμως με οποιοδήποτε κόστος. Θα θέλαμε να λειτουργήσουν ως αφορμή για ένα δίκτυο συνεύρεσης μεταξύ ανθρώπων που αναζητούν άλλες κοινωνικές σχέσεις και οικονομικές κλίμακες. Τα προϊόντα λοιπόν διακινούν άνθρωποι, συνεταιρισμοί, συλλογικότητες, στέκια και μικρά καταστήματα σε όλη τη χώρα, που συμμετέχουν στην προσπάθεια αφιλοκερδώς μεν, με αυξημένα έξοδα μεταφοράς δε (είτε για τον αποστολέα είτε για τον παραλήπτη). Προφανώς σύμφωνα με αυτή τη λογική, απορρίπτουμε τη μαζική και απρόσωπη διακίνηση των προϊόντων σε μεγάλα καταστήματα ή σούπερ μάρκετ.

– εκτός από τα έξοδα που δεν μπορούμε να αποφύγουμε (τελωνεία, κοντέινερ, μεταφορική εταιρεία, αποθήκη του καφέ, καφεκόπτης, λειτουργικά έξοδα κ.λπ.), όλες οι εργασίες που χρειάζονται για να φτάσουν τα προϊόντα σε μας (διεκπεραίωση εισαγωγών από Ιταλία, Γερμανία, Μεξικό, Βραζιλία, επεξεργασία-τυποποίηση καφέ κ.λπ.) και για να διακινηθούν (αποστολή δεμάτων στην περιφέρεια, διαχείριση αποθήκης-οικονομικών, βάρδιες Σποροχώρου κ.λπ.) δεν επιβαρύνουν την τιμή του προϊόντος γιατί βασίζονται στη συνειδητή προσφορά των ανθρώπων που συμμετέχουμε στο εγχείρημα.

– τα προϊόντα πωλούνται σε ενιαία τιμή, δεν μπορεί δηλαδή κάποιος να τα πουλήσει παραπάνω από την αναγραφόμενη τιμή για να βγάλει κέρδος.

– η τιμή πώλησης των προϊόντων πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο προσιτή. Τα βιολογικά και ποιοτικά προϊόντα δεν μπορεί να είναι πολυτέλεια αλλά, ειδικά στην εποχή που ζούμε, θα έπρεπε να είναι δικαίωμα για όλους και όλες. Κεντρικό προβληματισμό μας αποτελεί η ανάδειξη και η προώθηση των βιολογικών προϊόντων για όλους και όχι για τους λίγους που αντέχουν οικονομικά.

– το οικονομικό αποτέλεσμα που προκύπτει από το σύνολο των δραστηριοτήτων του εγχειρήματος στηρίζει τη δομή, τη βιωσιμότητα και την εξέλιξή του. Χρησιμοποιείται επίσης για την οικονομική στήριξη άλλων προσπαθειών αλληλέγγυας οικονομίας στη χώρα μας (από το «περίσσευμα» του Σπόρου βγαίνει η έκπτωση που γίνεται σε κάποιες περιπτώσεις) και συγκεκριμένων πολιτικών/κοινωνικών σκοπών, μετά από απόφαση της συνέλευσης. Δεν αποτελεί ατομική ιδιοκτησία κανενός και δεν καταλήγει στις τσέπες μας.

Διαμορφώνουμε λοιπόν τις τιμές των προϊόντων με βάση όλα τα παραπάνω δεδομένα, προσπαθώντας παράλληλα, σε πείσμα των καιρών, να τις κρατάμε όσο μπορούμε χαμηλές και σταθερές. Ωστόσο εδώ και πολλούς μήνες οι τιμές αυτές δεν ανταποκρίνονται και τόσο (βασικά καθόλου) στη νέα οικονομική πραγματικότητα: η τιμή αγοράς κάποιων προϊόντων που έρχονται μέσω Ιταλίας και Γερμανίας έχει ανέβει πολύ (και συνεχίζει...). Οι τιμές των μεταφορικών εταιρειών του εξωτερικού και του εσωτερικού επίσης έχουν ξεφύγει, όπως κάνει άλλωστε και η τιμή της βενζίνης. Τα πάγια έξοδα του Σποροχώρου και της αποθήκης ανεβαίνουν και αυτά. Για να μην μακρηγορούμε, το ίδιο ισχύει με οτιδήποτε άλλο πληρώνεται (ετικέτες, σακουλάκια, φυλλάδια κ.ά.) στην όλη διαδικασία…

Γι' αυτό τον λόγο, τα βάλαμε ξανά κάτω, ξανα-υπολογίσαμε τα κόστη και τα έξοδα, φτιάξαμε ατελείωτα πινακάκια, τα ξανασυζητήσαμε, και τελικά καταλήξαμε. Για να είναι λοιπόν βιώσιμο το εγχείρημα του Σπόρου, αυξήθηκαν οι τιμές που δεν μας έπαιρνε άλλο να αφήσουμε ίδιες και μένουν ίδιες οι τιμές που ή υπάρχει ακόμη ένα ελάχιστο περιθώριο ή αποφασίσαμε να κρατήσουμε σταθερές, παρόλο που το ποσοστό που μένει τελικά στον Σπόρο έχει εκμηδενιστεί. Ένα παράδειγμα είναι η περίπτωση των απορρυπαντικών, τα οποία και λόγω βάρους επιβαρύνονται με πολλά μεταφορικά έξοδα: αποφασίσαμε να μείνει ίδια η τιμή των «χύμα» γιατί αν και δεν «μένει» τίποτα στον Σπόρο, ανταμείβει όσες και όσους μπαίνουν στη διαδικασία της επαναχρησιμοποίησης της συσκευασίας τους. Κάποια άλλα προϊόντα, όπως τα ζυμαρικά της Libera Terra ή το μάτε του MST, αν και έχουν πολύ ψηλή τιμή αγοράς, συνεχίζουμε να τα φέρνουμε γιατί θέλουμε να στηρίξουμε τα κινήματα που τα παράγουν.

Το κείμενο σε μορφή .pdf με παραδείγματα ανάλυσης των τιμών τριών προϊόντων.